Ler e gozar. Mundo Oqo I.

A edición do libro infantil e xuvenil en Galiza, a pesar das distintas eibas do sector, da falta de apoio institucional e da forte crise, conta un nível produtivo envexable grazas á implicación social das nosas editoriais e ao forte compromiso. O noso panorama literario vese enriquecido ademais por obras de calidade e os nosos autores estan posicionados na vangarda. É tanta a orixinalidade que sería difícil escoller entre a diversidade, pois todas as editoras deste noso país posúen trazos característicos que os definen como únicos. Oqo é un dos buques insignia dentro do álbum ilustrado e conta cunha produción envexable, pois non hai mes que non edite unha obra singular e orixinal.
Neste especial Brabádegos dedicado a esta editora pontevedresa destacamos unha serie de volumes que foron vendo a luz ao longo do verán e que chegan ata a máis recente actualidade. Para aqueles que non coñecen esta casa cómpre salientar que son especialistas en Stop Motion, cousa que lles está a reportar moitos galardóns, xa que conseguiron facerse co Festival Internacional Brasil Stop Motion 2011 e máis recentemente foron seleccionadas tres curtrametraxes súas (A Grande viaxe, A pota que trota e A cousa que máis doe no mundo) para a Mostra Internacional de Cine de Animación da Baixa Fluminense en Río de Xaneiro, presentándose ademais noutros certames internacionais como o Japan Price 2012, que cada ano recoñece os mellores produtos educativos audovisuais de todo o mundo.
O primeiro volume que presentamos é A escaleira, de Beatriz Montero e Guridi:

 Chamou á porta:
Din-don! Din-don!
Non había ninguén.
Deixou a carta no chan…
… e baixou, baixou, baixou pola escaleira.
Esta acción repítena, co mesmo resultado infrutuoso, o zapateiro, o xardineiro e o panadeiro. Deste xeito, enriba da carta depositada ante a porta do cuarto piso acaban acumulándose un par de zapatos, un ramo de flores e unha barra de pan ata que entra en escena unha nena resolta. Do mesmo xeito que o resto de personaxes, a pequena sobe pola xa coñecida –para o lector– escaleira ata o tamén consabido cuarto piso. Unha vez alí, o relato dá un xiro inesperado, grazas á espontaneidade e picardía da pequena que resolve con graza e de inmediato toda a trama. A escaleira é un conto orixinal de Beatriz Montero que recrea a adquisición da linguaxe nos nenos de pouca idade. Cada chanzo é unha pequena conquista da súa mente. O carteiro, o zapateiro, o xardineiro e o panadeiro soben a escaleira e van deixando os nomes dos seus oficios e algúns obxectos ante a porta. Deste xeito, aprenden aos poucos novas palabras e conceptos. Con este conto, Beatriz Montero pretende espertar as capacidades intelectuais dos máis pequenos.Por iso, ten unha estrutura sinxela e repetitiva que facilita a memorización e o xogo de interacción. Cada oficio é un chanzo necesario na vida cotiá, e todos son igual de importantes. O panadeiro fai o pan para comer, o zapateiro arranxa os zapatos para camiñar, o xardineiro coida as plantas e as árbores, o carteiro reparte as cartas e conéctanos cos que viven lonxe. E como todos son igualmente importantes, todos fan o mesmo no conto: soben, chaman á porta, deixan un obxecto, e baixan a escaleira O relato é perfectamente comprensible a través das ilustracións. Basta con seguir as peripecias duns personaxes divertidos e con estilo propio aos que dá vida Raúl Nieto Guridi con “poucos aderezos” exogando simplemente co “lapis” e certas “texturas”. O ilustrador andaluz expuxo a narración visual como “un xogo” cunha posta en escena “divertida”.

¡RIC-RIC-RIC!...
Aquel ruído non paraba, e a señora Ramona colleu medo..
–Ramón...! Esperta, home!
O señor Ramón, por fin, abriu os ollos.
–Que foi?
–Anda alguén na cociña, Ramón!
O señor Ramón e a señora Ramona conta a historia de dous anciáns que viven xuntos e, ao escoitar un ruído, os dous levántanse da cama e camiñan cara á cociña. O son aumenta á vez que os seus medos, o que provoca que a súa imaxinación se dispare: Será un gato xigante? un crocodilo? unha serpe? ou quizais... un elefante?

Unha orixinal trama que fai que lle perdamos o medo ás cousas e que este non nos paralice. A autora é a mesma que a do conto anterior. Nesta  trama os protagonistas serven para xustificar o comportamento ante o medo, cuxa idade fai prever unha reacción menos insegura e máis serena. Por iso é polo que resulta tan entrañable esta historia de dous avós medentos e das súas disparatadas –por improbables– hipóteses. Quen non se remexeu algunha vez? Quen non escoitou o "Quen anda aí?". As ilustracións son de Leire Salaberria e esta divertida historia non sería posible sen o “agarimo e coidado” que puxo no seu debut en OQO para dar vida a estes “dous avós moi simpáticos e curiosos”.

Pois veredes,
isto era unha moza
que, á falta de traballo,
botouse a andar en busca de fortuna.
No medio dunha leira
atopouse con Brazodegorila.
A moza díxolle:
—Queres vir comigo?
—Son libre —respondeu el—.
Nin obedezo xefes nin sirvo señores.
—Repartirémolo todo a partes iguais —dixo ela
A partes iguais escrita por Darabuc e ilustrada por Lina Žutautė é a historia dunha proposta xusta e equitativa, chea de valores, como adoitan ser os álbums de Oqo, ricos en valores, onde  a moza recruta ao longo do seu periplo outros tres personaxes máis: Orellademorcego, Fociñodetouro e Ollodeaguia. Cada un deles cunha habilidade física especial e única. Nun principio, utilizarán as súas destrezas no beneficio do grupo e, finalmente, ao servizo de todos os habitantes dunha vila sometida á tiranía dun rei cruel, inxusto e mentireiro. Gonzalo García, Darabuc, decidiu recuperar e facer unha versión deste conto popular, un dos seus favoritos de neno, ao consideralo adecuado e “valioso” ante o momento socioeconómico actual: “permite reflexionar sobre as relacións de desigualdade entre os individuos na sociedade e desta cos seus
gobernantes”. Unha historia moi ben ilustrada e chea de cor, marcada co carácter aventureiro do conto que tan ben plasman as ilustracións coloristas de Lina Žutautė, realizadas con óleo sobre cartón, aínda que retocadas dixitalmente ao final.




—Ola!
Chámome Octavio.
Gustaríame traballar no circo do fondo do mar,
pero os meus tentáculos son un estorbo:
non sei que facer con eles!
Estou farto de ser un polbo!
Así de choromicas se nos presenta Octavio, quen lamenta a súa condición de polbo e desexaría ser un golfiño para saltar e facer chimpacarneiros ou unha balea para botar c auga coa potencia dun gran salto. Este pequeno cefalópodo cobiza o que posúen os demais habitantes do fondo mariño e el non ten: a posibilidade de cambiar de cor coma certos peixes ou o afiado nariz dun peixe espada. Pola contra, detesta o que o fai diferente, único e especial: ter oito brazos. É importante que desde os primeiros anos da infancia, os nenos e as nenas coñezan os roles das persoas que conforman a súa contorna, tanto escolar como familiar (quen é cada un, a que se dedica...).
Isto permitiralles descubrir os coñecementos ou habilidades que son necesarias para cada unha das funcións que realizan. Á vez, tomarán consciencia de que non todas as persoas posúen as mesmas cualidades. Con todo, o que nos supón unha limitación para algunhas tarefas, fainos únicos para outras. Ser único e potenciar a imaxinación é o obxectivo de Francesca Chessa e o seu maxín.

 Na próxima entrega de Brabádegos, nestes días, incluíremos a outra parte do especial dedicado a Oqo, con obriñas que chegan ao souto, composto por obras que se acaban de editar como O crebacabezas, Ovos duros ou a Colección Os cinco sentidos, acabada de saír do forno e moi recomendable para prelectores.