Lamber unha tella de chocolate

No rebusque e entre as follas que aínda permanecen no chan, o verde tingue a fraga, vizoso, despois de meses de ausencia de sol. Hoxe presentamos dous volumes de Oqo Editora dentro da colección O, que están financiados co apoio da Comisión Europea, consciente do valor da lectura e dos valores transversais que se atopan agochados nos contos.

Aínda que en moitas casas as cousas xa cambiaron, son moitas, moreas, nas que o papel da muller asume toda a carga da familia e das tarefas do fogar, incluso despois de dedicarse ao traballo fóra dela. Conscientes de que o único camiño é a educación das novas xeneracións e tendo como arma o álbum ilustrado Oqo Editora aposta unha vez máis por tratar temáticas que axuden na formación dos pequenos. Maruxa, de Eva Mejuto e Mafalda Milhoes está baseado na canción popular polaca Maryna gotuj pierogi, unha das máis coñecidas do repertorio folclórico do país. Fixéronse diversas versións, desde orquestas sinfónicas, a solistas, grupos de jazz, rock... Este texto, en versos de seis sílabas, ideal para practicar na escola e achegar os cativos á poesía, busca manter o ritmo da canción orixinal. Do mesmo modo que esta, a autora presenta a historia en forma de dialogo, xa que o relato se basea, principalmente, na rifa que inician Maruxa e o seu home, Pepiño, cando este lle pide que faga o pan.

Unha repartición mal feita, na que Maruxa asume toda a carga, provocará que este astuto personaxe, a protagonista, lle diga á parella que non poder facer o pan porque lle faltan todos os ingredientes (fariña, auga, lévedo e sal). Daquela, decide pedirlle ao seu home que os vaia buscar, só que, a modo de escarmento aleccionador, vaillos pedindo un a un, co esforzo engadido que isto lle supón a Pepiño.

El vai facendo, un a un todos os recados cada vez máis desmesurados como o de ir buscar sal ao mar, pero sempre se atopa con que volve faltar algo e ten que emprender unha nova e esforzada aventura para conseguilo.

Cando por fin Maruxa ten todos os elementos, di, ironicamente, que está moi cansa e será a el a quen lle toque, tamén, amasar o pan. Deste xeito, a través do enxeño e do sentido do humor, consegue que Pepiño entenda, por experiencia propia, o inxusto da situación que viviran ata ese momento, e comprende que, tanto o traballo como o lecer, deben ser cousa de dous. Este é o verdadeiro transfondo da historia: o cambio de actitude de Pepiño respecto de Maruxa, que se evidencia e reforza a través do traballo da ilustradora portuguesa Mafalda Milhões.

As ilustracións de Mafalda Milhões fan cobrar vida aos protagonistas por que os caracteriza con trazos hiperbólicos, mostrando deste xeito os diferentes estados de ánimo, amosando cando están enfadados, cansos, tristes, a tramar... De igual modo, non faltan nas páxinas deste álbum os detalles, tan característicos na artista lusa, que transportan o lector ao universo da cociña e a tamén a Polonia (muíños, paisaxes e barrios típicos do país polaco). Así como a presenza constante do canciño que os acompaña todo o conto e que acaba sendo, dalgún modo, cómplice da situación. Unha casa moderna con presenza de elementos actuais (ordenador, radio, lavadora...) completan a total identificación cunha trama que pode ser máis moderna e indesexable do que a priori debe ser. 

Maruxa e Pepiño vivían na aldea.
Maruxa cosía, varría e labraba.
Benito cantaba, folgaba e durmía.
Mais un día...

O segundo dos volumes que aquí recensionamos é todo un clásico dos irmáns Grimm, unha obra que esperta sorrisos e coa que todos nos pomos larpeiros desexando lamber unha tella da famosa casa da bruxa. Trátase dunha adaptación do famoso conto que narra como, abandonados polos seus pais, Hansel e Gretel se perden no bosque e atopan unha casa co tellado de chocolate, paredes de mazapán e fiestras de caramelo. Mentres gozan dos marabillosos manxares, unha malvada bruxa espreita e os arrastra cara ao interior da casa. Alén doutras versións nas que á situación de pobreza da familia se lle engade a crueldade dunha madrastra (a partir de 1819) , na súa primeira versión de 1812, os irmáns Grimm falaban de nai e é así como se vai tratar no álbum que nos presenta Oqo Editora.
Neste conto, aparecen tamén os conceptos de perdón e de xenerosidade. Os nenos non gardan rancor aos seus proxenitores e, ao seu retorno, todo volve á normalidade e comparten os tesouros non só cos pais, senón cos habitantes da rexión.
Grazas á astucia de Hansel e aos coñecementos que Gretel ten das propiedades das prantas, sen desfalecer diante da adversidade, son quen de superar os problemas e acabar coa bruxa.
En certo modo, Hansel e Gretel son os auxiliadores, como apunta a ilustradora Iratxe López de Munáin: “Trátase dunha viaxe iniciática en que os dous irmáns se ven obrigados a enfrontarse a situacións hostís que lles fan medrar para converterse en salvadores da situación de miseria en que vive a familia.” Nas ilustracións, combina a técnica do gouache, que aporta planos de cor uniformes, cos lápices de cores, que ofrecen masas de textura. Ademais, utiliza unha paleta de cores concreta para recrear dous ambientes ben separados: os azuis, grises e amarelos para o bosque e os morados, vermellos e rosas para a bruxa. O branco xoga un papel importante para crear distintos planos nos que se desenvolve a escena, dentro dunha mesma imaxe. Así, consegue plasmar dous mundos nos que calquera cousa pode acontecer, onde viven seres de todo tipo; algúns, agachados no bosque, acompañan os protagonistas na súa viaxe; outros, pola contra, observan todo o que pasa na casa da bruxa. Precisamente, este personaxe foi o que máis chamou a atención da ilustradora: “Quería que tivese unha gran presenza e que contrastase coa aparencia doce dos nenos.” Ademais, engade outro personaxe: un can negro, o seu álter ego, que a acompaña nas súas emocións.
Iratxe López de Munáin conseguiu facerse co Premio Europeo Cociña de contos á mellor proposta de ilustración para o álbum ilustrado Hansel e Gretel, no marco do proxecto europeo: Europa á carta. Este libro é o resultado deste premio, que tamén vai acompañado dun CD de música gravado pola Orquesta Filharmónica Cidade de Pontevedra, que recolle unha selección instrumental de distintos fragmentos da ópera Hansel e Gretel. Esta ópera foi composta en 1891 e 1892 por EngelbertHumperdinck, con libreto da súa irmá Adelheide Wette, baseada no conto dos irmáns Grimm. Un agasallo ideal para calmar e educar na música, facendo oídos de xeito delicado e harmonioso.
O texto perfectamente adaptado por Tina Meroto redondea unha proposta clásica da que todos deberiamos gozar xunto os pequenos da casa.